سوال‌هاي متداول تدريس

انجمن آموزش مهندسی ایران در راستای ارتقای کیفیت آموزش، از مهرماه 98، بخش "سوال های متداول تدریس" را در خبرنامه و وبگاه خود قرار داده است. اعضای محترم می‌توانند به دو صورت در این امر مشارکت داشته باشند:

الف - سوال‌های خود را به ایمیل دبیرخانه انجمن (isee@isee.ir) ارسال نمایند تا توسط استادان و پژوهشگران آموزش مهندسی به آن پاسخ داده شود.

ب - تهیه خلاصه مطالب در قالب متن، اینفوگرافیک، کلیپ کوتاه یا پاورپوینت، از منابع معتبر داخلی و خارجی به نحوی که برای سایر اعضا مفید باشد. موضوع ارسالی در آینده نزدیک به نام خود شخص در خبرنامه و نیز در بخش مربوطه در وبگاه انجمن آموزش مهندسی آورده خواهد شد.

برخي از سوال‌ها و پاسخ‌های مربوط به آنها به شرح زیر است:

1- چگونه می توان یادگیری دانشجویان را عمیق‌تر نمود؟

پاسخ: ادگار دیل در مقاله ای که در سال 1954 منتشر کرد، با تصویر جالبی که به مخروط یادگیری معروف شده است نشان داد که مشارکت غیر فعال دانشجویان در کلاس درس یادگیری کمی را به دنبال دارد... ادامه

2- چگونه به عنوان یک استاد می توانم از نقاط ضعف و قوت تدریس خودم ارزیابی داشته باشم؟

پاسخ: راهکارهای متفاوتی در این راستا وجود دارد. یکی از موارد پیشنهادی استفاده از پرسشنامه خود ارزیابی کیفیت تدریس است که به صورت خودارزیابی قابل انجام است.

3- اصول تدریس خوب در مقطع کارشناسی چیست؟

پاسخ: 1. ارتباط استاد و دانشجو: باعث افزایش انگیزه دانشجویان می شود و کمک می کند تا به سختی­های دوران تحصیل خود در دانشگاه غلبه کنند. 2. همکاری دانشجویان: ادامه

4- ارزشیا​بی کیفیت تدریس استادان در دانشگاه های فنی برتر دنیا (مطالعه موردی دانشگاه دلفت هلند) چگونه انجام می شود؟ 

پاسخ: به این سوال توسط پروفسور اینگو . آ. هانسن از دانشگاه دلفت هلند در ویدئوهایی که از اینجا قابل مشاهده است، پاسخ داده شده است.

5- چه راهکارهای موثری برای کاهش غیبت دانشجویان در کلاس وجود دارد؟

پاسخ: دانشجویان به دلایل مختلف ممکن است در کلاس حضور نیابند. طیف نظر استادان در این خصوص بسیار متفاوت است. برخی استادان تأکید زیادی بر این امر دارند و بخشی از نمره نهايي را به آن اختصاص می‌دهند... ادامه

6- در عصر هوش مصنوعی، آموزش عالی مهندسی دچار چه تحولاتی خواهد شد؟ 

پاسخ: عصر فناوری اطلاعات، ربات‌ها و هوش مصنوعی به طور یقین تأثیر بسیار زیادی بر تمامی جوانب زندگی بشری از جمله آموزش عالی خواهد داشت که بررسی آن در این مقال نمی‌گنجد. اما به طور خلاصه می‌توان گفت که "سواد جدید" در این دوران شامل موارد زیر می‌شود: ادامه

7- مدت زمان مناسب برای طول امتحان را چگونه برآورد نمائیم؟

پاسخ: 

• نیم دقیقه برای هر سوال صحیح-غلط
• یک دقیقه برای هر سوال چهار جوابی ( که مستلزم محاسبات و حل مسئله نباشد.)
• دو دقیقه برای سوالات با پاسخ کوتاه ( دو سه جمله ای)
• ده دقیقه برای سوالات با پاسخ تشریحی طولانی
• سی دقیقه برای سوال با پاسخ گسترده و مقاله ای

پنج تا ده دقیقه را هم برای مرور پاسخ ها به دانشجویان وقت بدهید.

منبع: کتاب نوآوری در آموزش مهندسی تالیف دکتر حسین معماریان انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم 1397

8- چگونه سوالات مناسب برای امتحان طرح نمائیم؟

پاسخ: با توجه به اینکه بر اساس طبقه بندی  بلوم (Bloom) و مدل اصلاح شده آن توسط آندرسون (Anderson)، یادگیری دارای سلسله مراتب مختلفی  به شکل هرم است، جهت سنجش یادگیری در سطح مختلف نیز سوالات متناسبی می‌بایست طرح شود... ادامه

9- جلسه اول تدریس در یک نیمسال تحصیلی را چگونه شروع نمائیم؟

پاسخ: جلسه اول تدریس در هر نیمسال تحصیلی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. دانشجویان در این جلسه به ارزیابی استاد می پردازند  از جمله چقدر رسمی / غیر رسمی است، چگونه می بایست با وی تعامل داشته باشند، نحوه ارزشیابی در طول نیمسال تحصیلی به چه صورت است؟  همچنین اهداف درس و انتظارات از دانشجو می بایست به طور شفاف بیان شود. ادامه

10- روش Think-pair-shareرا چگونه می توان در کلاس اجرا نمود؟

پاسخ: 

به منظور مشارکت دادن دانشجویان در کلاس روش­های مختلفی وجود دارد که یکی از متداول ترین آنها روش Think-pair-share است که به زبان فارسی در اصطلاح «فکر کن، جفت شو، سهیم شو» نامیده می‌شود. در این روش استاد یک موضوع کلیدی و مهم در مباحث درس را انتخاب نموده و با مطرح نمودن یک سوال در ابتدا از دانشجویان می‌خواهد که به پاسخ آن فکر کنند. سپس با تقسیم کلاس به گروه ­های مختلف از آنها می‌خواهد که در گروه خود در خصوص پاسخ آن بحث نمایند. در انتها نظر گروه­ های مختلف در مورد آن در کلاس مطرح شده و با مشارکت استاد جمع بندی می‌شود.

ویدئوی زیر نحوه اجرای آن در یک کلاس دانشگاهی را نشان می‌دهد:

https://www.aparat.com/v/jpBoE/Active_Learning_Strategy%3A_Think-Pair-Share

11- چند نمونه از دوره‌هاي آنلاين رايگان را معرفي نماييد.

پاسخ: در اين خصوص ويديويي تهيه شده كه از اينجا قابل مشاهده (قسمت پرسش‌هاي متداول تدريس) است.

12- در دوره‌هاي مجازي چگونه مي‌توان كلاس‌هاي جذاب‌تري ارايه كرد و يادگيري دانشجويان را افزايش داد؟

پاسخ: براي مشاهده پاسخ اين سوال به اينجا (قسمت پرسش‌هاي متداول تدريس) مراجعه نماييد.

13- چه راهکارهایی برای ارزشیابی دانشجویان در آموزش­های آنلاین وجود دارد؟

پاسخ: با توجه به شرایط ایجاد شده در خصوص همه‌گیری ویروس کرونا، برخی از دانشگاه‌های دنیا ( از جمله MIT) برای نمرات این ترم که به صورت مجازی ارائه شده است تنها قبول/رد را برای هر درس منظور می‌کنند. برخی راه کارهای ارزیابی در آموزش آنلاین عبارتند از:

• برگزاری امتحان‌­های شفاهي مجازی (به صورت تماس ویدئویی یا صوتی) - حدود 20 دقیقه برای هر یک از دانشجویان به صورت انفرادی (مناسب جهت کلاس­ های با جمعیت کم تا متوسط)
• ارائه‌های شفاهی
• انجام پروژه (مطالعه موردی، نوشتن یک مقاله، تحلیل یک سری داده و ...)
• استفاده از سایت‌های دارای قابلیت انجام امتحان‌های آنلاین (برخی از سیستم‌های LMS دانشگاه­‌ها نیز دارای این قابلیت و حتی انتخاب تصادفی سوالات از بانک سوال را نیز دارا هستند).
• سوالات جزوه‌باز ( که می‌بایست بیشتر مبتنی بر تحلیل و ارزیابی باشند)

منبع: https://teachremote.mit.edu/assigning-assessing

14- IFEES چيست؟

IFEES یا فدراسیون بین المللی انجمن­ های آموزش مهندسی در سال 2006 تأسیس شده است. در حال حاضر این فدراسیون 65 عضو (حقوقی) از اقصی نقاط دنیا دارد و انجمن آموزش مهندسی ایران برای ارتقاء کیفیت فعالیت­ های خود از سال 1397 به عنوان تنها نماینده ایران به عضویت این فدراسیون درآمده است. برگزاری وبینارهای  رایگان، اعطای جوایز، کنفرانس، فعالیت گروه های کاری و کمیته­ ها بخشی از فعالیت­ های انجام شده در فدراسیون انجمن­ های آموزش مهندسی است. انجمن در هر شماره خبرنامه خود، اخبار IFEES  را دربخشی مستقل درج و وبینارهای آن را به طور مرتب برای اعضای انجمن از طریق ایمیل اطلاع رسانی می­کند. اطلاعات بیشتر از طریق وب سایت http://www.ifees.net/ قابل دسترس است.

15- چه اقداماتی برای جلسه آخر تدریس در یک ترم مفید است؟

پاسخ: جلسه اول و آخر یک نیم سال تحصیلی مهم‌ترین جلسات هستند و به مثابه جلد اول و آخر یک کتاب آن را نگاه می‌دارند. در این جلسه سعی کنید:

تمام مطالب مطرح شده در طول نیم سال تحصیلی را جمع بندی نمایید. خوب است از مشارکت دانشجویان در این خصوص نیز استفاده کنید. ادامه

16- برای اینکه معلم بهتری باشیم چند توصیه کاربردی ذکر کنید.

پاسخ: معلم نمی‌تواند تمام لحظات دشوار را حذف کند اما می‌تواند با اتخاذ شیوه‌های مناسب، تدریس را برای خود و دیگران لذت‌بخش‌تر نماید. کتاب‌های مختلفی با عنوان‌های معلم درمانی به زبان فارسی و انگلیسی وجود دارد که در صورت تمایل می‌توانید به آنها مراجعه نمایید. برخی از توصیه‌هایی که می‌تواند در این راستا راهگشا باشد عبارتند از: ادامه

ادامه دارد...